Samobójstwo Oświecenia?
Publikacje » Książki
Technologie zawsze zwalniały nas nie tylko od wysiłku fizycznego, ale także umysłowego i emocjonalnego. Nowe technologie - neuro, bio, nano oraz sztuczna inteligencja - przybliżają moment, gdy my-ludzie zostaniemy zwolnieni także z „obowiązku” istnienia. Osiągnięcia neuronauki przybliżają bowiem moment, gdy człowiek, tak jak go teraz rozumiemy, stanie się zbędny.
Książka wykazuje, iż przesłanie Oświecenia - budowanie lepszego ludzkiego świata poprzez rozumowe poznanie - oparte jest na błędnym pojmowaniu ludzkich procesów poznawczych. Obietnica w pełni rozumnej relacji człowieka ze światem wytworzyła mechanizm rozwoju technologicznego, który niedługo moze pozbawić nas zdolności do rozumienia świata. Rewolucja cyfrowa grozi bowiem cyfrowym totalitaryzmem, nowymi formami koncentracji nierówności i władzy, wreszcie „eksplozją” sztucznej inteligencji, za który nie nadąży żaden ludzki umysł.
Autorzy podpowiadają, jak powstrzymać inwazję wiedzy, która przynosi Wieki Ciemne.
Andrzej Zybertowicz z zespołem, Samóbójstwo Oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat, Kraków 2015, ss. 524. Oprawa miękka ze skrzydełkami.
Autorzy:
Andrzej Zybertowicz, Maciej Gurtowski, Katarzyna Tamborska, Mateusz Trawiński, Jan Waszewski
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie (A. Zybertowicz) ↘ 9
Więcej niż zrównoważony rozwój ↘ 9
Neuronauka i cywilizacja ↘ 10
Prognoza ostrzegawcza i zadanie książki ↘ 13
Konstruktywizm i esencjalizm ↘ 14
Metoda ↘ 17
Struktura książki ↘ 21
Uwagi techniczne ↘ 28
Rozdział I: Oświecenie – utopia, która działa (A. Zybertowicz) ↘ 29
Wprowadzenie ↘ 29
Trzy wymiary niewiedzy ↘ 30
Zbrodnie nie wygaszają atrakcyjności idei ↘ 34
Błędne rozumienie poznania ↘ 35
Przesłanie Oświecenia ↘ 37
Niewidoczna utopijność? ↘ 38
Wezwanie nie do końca fałszywe ↘ 46
Epoka rządów rozumu ↘ 48
Radosny Robot ↘ 54
Podsumowanie ↘ 56
Rozdział II: Neuronauka, jej technologie i możliwości (J. Waszewski i A. Zybertowicz) ↘ 59
Neuronauka – definicja ↘ 60
Trzeci wielki przewrót? ↘ 62
Potencjalności neuronauki – poznanie, manipulacja, przebudowa ↘ 63
Poznanie umysłu: technologie badań ↘ 64
Poznanie: umysł odkrywany czy konstruowany? ↘ 73
Oddziaływanie: neuromanipulacje, neurokontrola ↘ 78
Neuroprzebudowa – demontaż ograniczeń „fizycznych” człowieka ↘ 83
Neuronauka – w imadle technonauki ↘ 84
Neuromarketing – neurotechnologie na rynku ↘ 85
Neuronauka na tronie? ↘ 93
Świat wybity z ram – mikrostudium przypadku ↘ 95
Neuronauka i co dalej? ↘ 103
Rozdział III: Wizja natury ludzkiej w filozofii Oświecenia, neuronauce i teorii socjologicznej (M. Gurtowski) ↘ 105
Koncepcje natury ludzkiej w filozofii ↘ 106
Oświeceniowa wizja człowieka w kulturze i nauce współczesnej ↘ 115
Wizja człowieka w świetle ustaleń neuronauki ↘ 122
Koncepcja aktora i podmiotowości w teorii socjologicznej ↘ 137
Elementy neuronaukowej wizji człowieka w głównych nurtach współczesnej teorii socjologicznej ↘ 144
Założenia analizy ↘ 144
Funkcjonalizm ↘ 146
Ewolucjonizm ↘ 150
Teorie konfliktu ↘ 156
Interakcjonizm symboliczny ↘ 158
Teoria racjonalnego wyboru i teoria wymiany ↘ 162
Strukturalizm i teoria sieci ↘ 165
Teoria krytyczna ↘ 171
Dwa przykłady najnowszych teorii socjologicznych głównego nurtu ↘ 174
Socjologia a neuronauka ↘ 178
Podsumowanie ↘ 185
Rozdział IV: Automatyzacja i rewolucja cyfrowa (A. Zybertowicz) ↘ 189
Wprowadzenie ↘ 189
Skąpiec poznawczy ↘ 190
Automatyzacja ↘ 193
Nowe technologie jako dźwignia zmiany ↘ 198
Automatyzacja a Oświecenie ↘ 206
Poprzez Oświecenie do nowych Wieków Ciemnych? ↘ 208
„W przyszłość wkraczamy tyłem” – dwa końce kija ↘ 211
Od pisma do zhackowanego umysłu ↘ 215
Nowa, niewyczerpana rzeczywistość ↘ 222
Mechanizm kontrolny wyższego rzędu? ↘ 225
„Los człowieczeństwa, jakim je znamy” ↘ 228
Sekwencje, sekwencje ↘ 231
Rozdział V: Ewolucja systemów nadzoru (J. Waszewski) ↘ 233
Nowy nadzór – koncepcja Gary’ego T. Marxa ↘ 234
Główne trendy w nadzorze wskazywane w badaniach nad nadzorem ↘ 238
Nadzór z wykorzystaniem Big Data ↘ 241
Metafory kluczowe: „Wielki Brat” i panoptyzm ↘ 246
Surveillant assemblage ↘ 250
Sobowtóry cyfrowe: człowiek z bazy danych ↘ 253
Od zwykłych zagrożeń dla prywatności do zagrożeń dla prywatności mózgu ↘ 257
Segregacja społeczna a automatyzacja technik nadzoru ↘ 260
Zautomatyzowane profilowanie konsumentów jako technika nadzoru ↘ 264
Nadzór po zamachach 11 września 2001 – cezura kluczowa ↘ 267
Porty lotnicze jako laboratoria zmian w nadzorze ↘ 273
Przykład – nowa izraelska technika nadzoru w porcie lotniczym ↘ 278
Podsumowanie ↘ 281
Rozdział VI: W stronę transhumanistycznego wyścigu zbrojeń (J. Waszewski) ↘ 285
Interfejsy mózg-komputer ↘ 291
Human Assisted Neural Devices, „HAND” ↘ 294
Neuroscience Technologies ↘ 298
Counter Suicide Bomber ↘ 303
Silent Talk i Electric Field Detector (E-FED) ↘ 303
Bits to Behavior via Brains (B3) ↘ 305
Mathematics of the Brain (MoB) ↘ 308
Full Spectrum Learning ↘ 309
Projekty DARPA. Podsumowanie ↘ 310
Rozdział VII: Oświeceniowa misja czy „Realpolitik”? Dyplomacja amerykańska w świetle depesz Wikileaks (M. Trawiński) ↘ 313
Cel analizy ↘ 317
Czym jest Wikileaks? ↘ 317
Uzasadnienie wyboru przedmiotu analizy ↘ 319
Oświeceniowy model człowieka ↘ 321
Perspektywa metodologiczna ↘ 322
Struktura próby analizowanych depesz ↘ 324
Analiza depesz ↘ 325
Perspektywa oświeceniowa ↘ 328
Umysł uniwersalny ↘ 328
Umysł logiczny ↘ 333
Umysł interesowny – zorientowany na cele ↘ 336
Perspektywa nieoświeceniowa ↘ 341
Umysł wcielony ↘ 341
Umysł emocjonalny ↘ 343
Umysł pozbawiony neutralności ↘ 346
Umysł niedosłowny ↘ 348
Podsumowanie ↘ 352
Rozdział VIII: Technonauka i przyszłość władzy (A. Zybertowicz) ↘ 357
Intymny związek ↘ 357
Dwa pola: technonauka i władza ↘ 359
Typologie władzy ↘ 364
Władza bez podmiotu i władza podmiotowa ↘ 367
Zasoby mocy społecznej ↘ 373
Dostęp do zasobów mocy – ilustracje ↘ 375
A-moralne korporacje, czyli kapitalizm drobnego druku ↘ 386
Perspektywa buntu ↘ 394
Otwieranie ograniczeń pola władzy? ↘ 396
Wzrost nierówności a perspektywy władzy ↘ 399
Point of no return? ↘ 401
Cyfryzacja zamiast demokracji? ↘ 407
Podsumowanie ↘ 409
Rozdział IX: Czy kontrtendencja? Nowe technologie a demokratyzacja władzy (K. Tamborska i J. Waszewski) ↘ 411
Koniec władzy? ↘ 412
Czy jest nam bliżej do demokratyzacji władzy? ↘ 417
Gdzie należy szukać ośrodków władzy? ↘ 418
Skutki pomijania w analizach władzy zjawiska Big Data ↘ 420
Rosja – przykład władzy scentralizowanej i decyzyjnej? ↘ 424
Podsumowanie ↘ 427
Bilans (A. Zybertowicz) ↘ 429
Wyniki ↘ 430
Wnioski ↘ 440
Katastrofizm – czy to poważne? ↘ 442
Paradoks anty-innowacji ↘ 442
Naukowcy przeciwko rozumowi? ↘ 447
Odczarować Oświecenie ↘ 448
Punkt oparcia ↘ 450
Aneks ↘ 453
Bibliografia ↘ 461
Indeks osobowy ↘ 505